200 con mèo, 200 con chó và một kho thí nghiệm

Thức ăn thú cưng là sản phẩm cuối cùng của nhiều năm trời nghiên cứu và thử nghiệm về dinh dưỡng vật nuôi, hóa học thực phẩm và khoa học thú y. Làm thế nào để biết lũ bốn chân có ưng ý công thức mới ra lò hay không, khi phản hồi giá trị nhất của chúng chẳng có gì ngoài gâu gâu và meo meo?

Vivian Ho, cây bút của tờ The Guardian, đã đến tham quan trung tâm nghiên cứu Waltham Petcare Science ở Melton Mowbray (Leicestershire, Anh), nơi cho ra các nghiên cứu sẽ quyết định sản phẩm tương lai cho hàng chục thương hiệu thức ăn thú cưng như Iams, Cesar, Whiskas…

Bất ngờ đầu tiên: một trong những trung tâm nghiên cứu đổi mới trong lĩnh vực thức ăn vật nuôi của thế giới lại nằm trong một trại ngựa cũ, nằm sâu trong những cánh đồng ngát xanh.

Khoảng một phần ba nhân viên tại Waltham làm việc trong phòng thí nghiệm. Hai phần ba còn lại tận tụy với việc ăn uống, huấn luyện, tập thể dục và duy trì không gian sống cho những ngôi sao thực sự của trung tâm: 200 con chó (thuộc bốn giống đại diện - chó tha mồi Labrador to lớn, chó săn thỏ Beagle cỡ nhỡ, chó sục Norfolk và chó Petit Basset Griffon Vendéen chân ngắn) và 200 con mèo (hầu hết là mèo nhà lông ngắn). Chúng sống ngay tại Waltham và có nhiệm vụ nếm thử tất cả mẫu sản phẩm mới ra lò.

"Ký túc xá" chó mèo

Dân mạng Việt Nam gọi chó mèo cưng là "hoàng thượng". Nhưng nhung lụa thế nào cũng không bằng cơ sở vật chất hiện đại ở Waltham. Chó thì được ngủ trên các tấm sưởi và có cả "chó cùng phòng" cho đỡ cô đơn; mèo thì có những chiếc "tổ" trên cao được thiết kế đặc biệt, trông giống như cầu thang xoắn ốc. Mọi con vật đều có thể bước ra không gian ngoài trời từ chỗ ngủ của mình.

Khi Ho đến Waltham vào một ngày hè u ám năm ngoái, lũ mèo đang nằm thơ thẩn trong những catio - một kiểu "bất động sản sân vườn" cho mèo, nhìn ra bãi cỏ được cắt tỉa cẩn thận, hoặc đang leo trèo trên những trụ cào móng, còn mấy con Labrador đang đuổi theo những quả bóng hay được người huấn luyện dắt đi.

Ở đây, chó được huấn luyện bài bản về nghệ thuật… ngồi yên, nằm thẳng và "mõm trên tay người" - tất cả điều này nhằm hỗ trợ công tác kiểm tra và quan sát của con người. Một số công tác đòi hỏi những chú chó phải tuyệt đối đứng yên, vốn là một việc siêu khó.

Giữa tất cả các hoạt động huấn luyện, vui chơi, thè lưỡi và vẫy đuôi, những con chó và mèo này đang làm việc chăm chỉ. "Mỗi ngày, chúng ăn hai bữa, và nhờ đó các chuyên gia hành vi, thống kê và dinh dưỡng sẽ nghiên cứu cách chúng phản ứng với thức ăn" - Ho viết.

Mỗi chiếc bát ăn đi kèm một nắp gắn chip để chúng không thể giành ăn với nhau, trang bị thêm cân điện tử để người ta theo dõi những chỉ số như tốc độ ăn, tính liên tục khi ăn. Giống như các vận động viên chuyên nghiệp, chúng đeo thiết bị theo dõi sức sống. Tất cả con thú đều được giải trình tự gene, và khu ăn ngủ của chúng được giám sát bằng video để phát hiện bất kỳ thay đổi nào trong hành vi hoặc sự thèm ăn.

Lực lượng mẫn cán này sẽ được nhận nuôi khi chúng có dấu hiệu muốn về hưu. Phần lớn sẽ về chung nhà với các "đồng nghiệp" con người đã gắn bó với chúng. Để có thể hòa nhập với thế giới bên ngoài, chó sẽ tập chơi trò nhặt đồ và đi dạo trên các vật liệu khác nhau - dăm gỗ, gạch, đá cuội; lũ mèo thì được tập xem tivi.

Trong phòng thí nghiệm

Waltham mở cửa vào thời điểm các bác sĩ thú y ở Anh chứng kiến rất nhiều chó mèo bị thiếu vitamin D và còi xương. Chính tại Waltham, một số khám phá đã định hình thành phần thức ăn cho thú cưng trên khắp thế giới hiện nay.

Rễ hay chiết xuất của rau diếp xoăn hiện nằm trong bảng thành phần thực phẩm cho vật nuôi, là nhờ các nhà nghiên cứu của Waltham vào năm 1997 đã chứng minh lợi ích tiêu hóa của chất xơ giàu dinh dưỡng. 

Tất cả thức ăn cho mèo hiện nay đều bao gồm taurine, một loại axit amin quan trọng đối với chức năng tim, thị lực và tiêu hóa mà cơ thể mèo không thể tự sản xuất một cách tự nhiên - và vào thập niên 1980, Waltham đã xác định hàm lượng cần thiết của chất này trong thức ăn khô và ướt.

Ngày nay, nghiên cứu tại Waltham tập trung tìm cách làm cho thức ăn lành mạnh trở nên thơm ngon với thú cưng. Giống như khi chúng ta thêm nước tương vào mì, nước tương không mang lại nhiều giá trị dinh dưỡng nhưng nó sẽ giúp ta ăn hết bữa ăn.

Năm 2005, họ phát hiện ra rằng mèo không có thụ thể vị giác (taste receptor) dành cho đường. Chúng có vẻ ưu ái vị umami và kokumi (một vị đầy đặn và đậm đà mà các nhà khoa học cho là vị thứ sáu, sau ngọt, mặn, chua, đắng và umami). "Hóa ra, mèo có khẩu vị rất giống người châu Á" - Darren Logan, phó chủ tịch nghiên cứu tại tập đoàn thực phẩm Mars, nói với Ho.

Biểu hiện ăn uống nhiệt tình của chó mèo hiển nhiên cung cấp cho đội ngũ Waltham những dữ liệu quan trọng, nhưng việc nghiên cứu về hương vị còn hơn thế nữa. Các nụ vị giác được mã hóa trong ADN, nghĩa là các nhà khoa học có thể sử dụng trình tự gene của một con vật cụ thể để xem nó sẽ phản ứng với hương vị nào.

Cũng như con người, khẩu vị của chó mèo rất đa dạng. Mục tiêu không phải là phát triển một loại thức ăn làm hài lòng mọi con mèo, mà là một loại thức ăn sẽ hấp dẫn số đông.

Ngoài hương vị, những yếu tố góp phần tạo nên sự thích thú cho bữa ăn còn có kết cấu, độ đặc nhớt, hình thức, nhiệt độ và mùi thơm. Vai trò chính của Freya Grondinger tại Waltham là ngửi. 

Cô dùng máy sắc ký khí (gas chromatograph) để tách mùi thức ăn ra từng mùi riêng lẻ. Những nốt hương mạnh mẽ nhất đối với Grodinger thường là những nốt sẽ được nghiên cứu sâu hơn về khả năng hấp dẫn chó mèo.

Kết quả nghiên cứu từ phòng thí nghiệm của Waltham sau đó được chuyển đến các chuyên gia xây dựng công thức; công thức mới lại được chuyển về Waltham để thử nghiệm trên chó mèo. 

Nếu thú cưng phản ứng tích cực, công ty sẽ đánh giá tính khả thi của việc sản xuất công thức đó trên quy mô lớn, và xác định thương hiệu nào của Mars nên sở hữu nó. Những thương hiệu này rải rác khắp thế giới, và các khu vực khác nhau có sở thích khác nhau, nơi thích đồ khô, nơi thích đồ ướt. Các công thức cũng phải thay đổi theo nguồn nguyên vật liệu có sẵn tại thời điểm cụ thể.

Tất cả quy trình này có nghĩa là một công thức phải mất nhiều năm ròng để có mặt trên kệ hàng.