Chiến sĩ Mùa hè xanh ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TP.HCM) làm đường giao thông nông thôn tặng bà con tại Bến Tre - Ảnh: Q.L.

TP.HCM và một số đơn vị tại TP đã chuyển động theo hướng này, tận dụng chuyên môn sâu vào những công trình, đồng thời gắn với địa bàn một thời gian đủ để giải quyết những vấn đề lớn mà địa phương có nhu cầu.

Chiến sĩ Mùa hè xanh ĐH Y dược TP.HCM kiểm tra huyết áp, ghi nhận thông tin sức khỏe ban đầu khi tổ chức khám bệnh miễn phí cho bà con - Ảnh: Q.L.

Gắn bó dài hơi

Đi đầu phương thức này phải kể đến cách làm của Trường ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TP.HCM). Ngay từ đầu, trường này đã chọn phương thức gắn bó ba năm liên tiếp với một mặt trận nào đó. 

Và sự thay đổi của địa bàn sau ba năm chiến sĩ Mùa hè xanh Bách khoa đến "cùng ăn, cùng ở, cùng làm" khá rõ nét.

Những cây cầu bêtông, cả trăm ngôi nhà, hàng trăm kilômet đường nông thôn được trải bêtông dẫn vào từng xóm nhỏ ở lại mãi với bà con vùng quê còn nhiều thiếu thốn là minh chứng rõ nhất cho điều đó. 

Với 20 năm phong trào tình nguyện của cả nước, đoàn quân Bách khoa đã có mặt tại Bến Tre, Trà Vinh, Đồng Tháp trọn 20 năm. Trong đó gắn bó dài nhất tại mặt trận Bến Tre.

Người ta vẫn nhắc đến cây cầu U tại huyện Giồng Trôm (Bến Tre), xây từ năm 2003, ước tính giá trị thời điểm đó khoảng 1 tỉ đồng. 

Cho đến nay, đây vẫn là công trình cầu nông thôn có giá trị lớn nhất mà chiến dịch Mùa hè xanh trường này thực hiện tại các mặt trận. 

Đội hình gồm giảng viên trẻ và các sinh viên ngành xây dựng cầu đường đã đóng quân đến ba tháng tại công trình. 

Họ xuống mặt trận trước khi Mùa hè xanh ra quân một tháng, rút về sau khi chiến dịch đã kết thúc một tháng vì sinh viên phải quay về trường học, cầu còn đang làm phần lan can.

Thầy Võ Tấn Thông - phó ban thường trực ban chỉ đạo Mùa hè xanh ĐH Bách khoa nhiều năm qua - chia sẻ: "Quan điểm của nhà trường đã làm là phải hiệu quả, dấu ấn rõ nét. Trường đưa sinh viên đi Mùa hè xanh để làm chứ không phải để đi chơi, ai nghĩ vậy thì ở nhà, khỏi đi mất công".

Phương thức này gần đây được Hội Sinh viên Việt Nam TP.HCM tận dụng tại đảo Thổ Chu (Kiên Giang). Với đề án ba năm xây dựng đảo thanh niên Thổ Chu, đội hình tình nguyện của tuổi trẻ TP mang tên Bác mỗi năm có mặt trên đảo hai lần vào Xuân tình nguyện và Mùa hè xanh, cùng kết hợp hoạt động với chiến sĩ Kỳ nghỉ hồng.

Kết thúc đề án, Thành đoàn và Hội Sinh viên TP.HCM vẫn tiếp tục gắn bó với đảo này. Mùa hè xanh 2019, chiến sĩ tình nguyện của TP.HCM đã lắp tặng hệ thống điện năng lượng mặt trời cho đảo, thành lập dữ liệu ngân hàng máu sống cho bà con, công trình xử lý chất thải cho trạm y tế đảo cùng nhiều công trình khác…

Còn những đơn vị gắn bó dài hơi với mặt trận có thể kể đến như: ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM với Phú Yên, ĐH Sư phạm TP.HCM với Trà Vinh, ĐH Nông lâm TP.HCM với Gia Lai, ĐH Mở TP.HCM với Kon Tum…

Chiến sĩ Mùa hè xanh ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TP.HCM) đóng cọc trụ, làm cầu bêtông nông thôn cho bà con tại huyện Củ Chi (TP.HCM) - Ảnh: Q.L.

Tình nguyện lan tỏa

Nếu như các chiến dịch tình nguyện chỉ diễn ra cao điểm vào hè thì tại TP.HCM, những đội hình tình nguyện đã có hoạt động xuyên suốt năm. Tình nguyện thường xuyên cũng là điều được lưu ý trong thiết kế hoạt động sắp tới. 

Chương trình Trí thức khoa học trẻ tình nguyện do Trung tâm Phát triển khoa học và công nghệ trẻ (Thành đoàn TP.HCM) thành lập đã duy trì các đội hình chuyên với hoạt động thường xuyên trong năm.

Theo nhu cầu địa phương, các đội hình tư vấn pháp luật, chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp công nghệ cao, tập huấn chăn nuôi kỹ thuật mới… đã đến tận các xã hướng dẫn bà con chuyển đổi cách làm truyền thống, giúp tăng năng suất. 

Giám đốc trung tâm Đoàn Kim Thành cho biết: "Không chỉ gói gọn phạm vi tại TP.HCM, các đội hình với đội ngũ nhà khoa học, nghiên cứu viên trẻ của nhiều đơn vị tại TP sẵn sàng đi hỗ trợ các tỉnh khi chúng tôi nhận được đặt hàng từ những nơi này".

Trở về sau chuyến tình nguyện tại Lào, bạn Đặng Hoàng Song Phương (ĐH Sài Gòn) cho rằng giúp nông thôn tiếp cận công nghệ mới, hỗ trợ khu vực ngoại thành ở các TP lớn, chú ý nguồn tình nguyện từ sinh viên có trình độ cao... là những điều nên quan tâm và có thể làm tốt hơn sắp tới. Tuy nhiên, cũng nên tiếp cận hoạt động tình nguyện thêm một góc nhìn khác.

Theo Phương, vẫn còn những đánh giá chưa thân thiện, cái nhìn thiếu tích cực về tình nguyện.

 "Một phần cũng vì những giá trị cốt lõi của tình nguyện đâu đó mới dừng lại ở trải nghiệm của bản thân mỗi chiến sĩ tham gia, còn thiếu tính lan tỏa, chia sẻ đến người xung quanh" - Phương nói và đề xuất: "Cần gắn hoạt động tình nguyện cùng các trào lưu ở mặt tích cực, với sự hỗ trợ đắc lực của những KOL, Celeb có ảnh hưởng trong giới trẻ để lan tỏa hoạt động tình nguyện".

Chiến sĩ tình nguyện chăm chút từng nét vẽ trẻ thơ khi tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ - Ảnh: Q.L.

TTO - 11 tình nguyện viên, cả nam lẫn nữ, trên mọi miền đất nước đã cùng nhau chung tay bảo vệ môi trường biển tại Khu bảo tồn biển Hòn Cau (huyện Tuy Phong) - nơi có những rạn san hô và động thực vật biển quý hiếm của tỉnh Bình Thuận.