100 triệu cuốn sách Nga chờ… tái chế

Tại Odessa, từ 1- 8 năm nay, các trường trung học sẽ không dạy môn tiếng Nga và văn học Nga. Tại Nikolayev, từ ngày 1-9, lệnh cấm sử dụng tiếng Nga cũng sẽ được áp dụng trong trường học, theo Hãng tin Ukraine strana.ua ngày 26-6.

Sáng tác của các tác giả kinh điển Nga sẽ không còn được dạy ở các trường học Ukraine. Nguồn: rusnext.ru

Nặng nề "những nỗi khổ tâm hồn Nga"

Tại Odessa, sách giáo khoa tiếng Nga và văn học Nga đang được thu hồi, tất cả các nhà văn Nga bị loại khỏi chương trình giảng dạy. Alexander Lonchak, giám đốc Sở Giáo dục và khoa học Odessa, cho biết dù được đề nghị để ngôn ngữ và văn học Nga như môn tự chọn nhưng Odessa chủ trương cấm hoàn toàn môn này trong tất cả các cơ sở giáo dục của thành phố từ niên học 2022 - 2023.

Trước đó, người đứng đầu Trung tâm Kiểm soát quốc phòng Liên bang Nga Mikhail Mizintsev cho biết các nhà cung cấp vệ tinh phát sóng các kênh truyền hình của Nga và Moldova đã bị cấm ở Odessa, cư dân bị cưỡng chế tháo dỡ thiết bị vệ tinh hiện có của họ.

Những bước đi nói trên của chính quyền Odessa và Nikolayev đã phát triển thêm quyết định hôm 16-6 của nhóm công tác Bộ Giáo dục Ukraine về cập nhật giáo trình văn học nước ngoài. Theo đó, tất cả tác phẩm của các tác giả Nga và Liên Xô (trừ của Ukraine) sẽ bị loại khỏi chương trình giảng dạy của nhà trường ở Ukraine. Chẳng hạn, đề nghị bỏ khỏi chương trình văn học nước ngoài lớp 6-9 và lớp 10-11 các tác phẩm của A. Pushkin, M. Lermontov, F. Dostoevsky, L. Tolstoy, I. Turgenev và N. Nekrasov, F. Tyutchev, A. Fet, I. Bunin, M. Sholokhov, tất cả tác phẩm của M. Bulgakov, truyện ngụ ngôn của I. Krylov, truyện của A. Chekhov cùng nhiều nhà văn, nhà thơ Nga Xô viết khác.

Đặc biệt, đối với nhà văn gốc Ukraine N. Gogol, các tác phẩm nổi tiếng của ông như Quan thanh tra, Cái mũi, Chiếc áo khoác cũng bị trừ khử... được giải thích lý do là "khó khăn của học sinh trong việc cảm nhận các tác phẩm này ", cũng như thực tế là "bối cảnh lịch sử" trong đó là "phức tạp và xa xôi".

Trong số các lý do dẫn đến việc cấm các tác giả khác còn có "vì chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ở Ukraine", để "giảm tải chương trình", "để hiện đại hóa chương trình cho các tác phẩm hiện đại cho trẻ em và thanh thiếu niên" và để thay thế bằng việc giảng dạy "các tác phẩm là kiệt tác của văn học thế giới"...

Ngày 20-6, phát biểu trên sóng Ukraina 24, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và khoa học Ukraine Andriy Vitrenko giải thích thêm: "Văn học Nga chứa đựng những nỗi khổ tâm hồn Nga, rất khó cho người Ukraine cảm nhận, vì vậy nó nên được loại trừ khỏi chương trình của các trường phổ thông và đại học Ukraine". "Chúng ta cần phải vứt bỏ mọi thứ, cho dù còn chỉ một chút kết nối chúng ta với đế quốc Nga. Chúng ta cần loại bỏ tất cả những gì liên quan đến "những thống khổ của tâm hồn Nga, những tác phẩm nặng nề đối với người Ukraine" - Vitrenko nói.

Trước đó, ngày 7-6, khi thông báo loại khỏi chương trình giảng dạy cuốn Chiến tranh và hòa bình của Lev Tolstoy, ông Vitrenko giải thích "vì tác phẩm này ca ngợi quân Nga".

Tờ báo Anh The Guardian ngày 20-6 thông báo thêm: Quốc hội Ukraine đã bỏ phiếu thông qua hai luật đặt ra những hạn chế nghiêm trọng đối với sách và âm nhạc của Nga. Một luật cấm công dân Nga in sách, trừ phi họ từ bỏ hộ chiếu Nga và nhập tịch Ukraine. Lệnh cấm sẽ chỉ áp dụng đối với những người có quốc tịch Nga sau khi chế độ Xô viết sụp đổ năm 1991.

Luật cũng cấm nhập khẩu thương mại sách in ở Nga, Belarus và các lãnh thổ Ukraine bị chiếm đóng, đồng thời yêu cầu giấy phép đặc biệt đối với việc nhập khẩu sách bằng tiếng Nga từ bất kỳ quốc gia nào khác.

Luật thứ hai cấm các công dân Nga sau năm 1991 chơi nhạc Nga trên các phương tiện truyền thông và giao thông công cộng, đồng thời tăng hạn ngạch cho các sáng tác bằng tiếng Ukraine trên các chương trình truyền hình và phát thanh.

Guardian cho rằng Kiev đang "tìm cách phá vỡ những mối quan hệ văn hóa còn lại giữa hai nước sau cuộc tấn công của Matxcơva. Các bước đi này - được gọi là "giải Nga hóa" - là cần thiết để xóa bỏ các chính sách hàng thế kỷ nhằm phá bỏ bản sắc Ukraine".

Ảnh: Yandex

"Tôi cần tâm hồn để làm gì?"

Nhưng ngay cả Thị trưởng thành phố Odessa Gennady Trukhanov, trong một trả lời phỏng vấn cho The New York Times, cũng lưu ý ông lo ngại về sự gia tăng của lòng căm thù "đối với tất cả mọi thứ của Nga".

Nhà văn Nga Zakhar Prilepin viết trên kênh Telegram của mình "Nước Ukraine mới: Tôi cần tâm hồn để làm gì?" và cho rằng vấn đề là ở chỗ "hết một nửa số tác phẩm văn học Nga kinh điển đều có người Ukraine, tiểu Nga, khokhol (cách gọi người Ukraine kiểu dân dã), cossack hoạt động".

Prilepin viết: "Lấy ví dụ Sông Đông êm đềm: Andriy Garanzha người Ukraine là nhân vật phụ chủ chốt trong cuốn đầu tiên của tiểu thuyết; hơn nữa, anh còn giãi bày nhiều trong sách. Bunchuk, một người Cossack gốc Ukraina, là nhân vật phụ trung tâm trong cuốn thứ hai (anh xuất hiện ở đó còn thường xuyên hơn hai nhân vật chính Grigory và Aksinya). Nói chung, trong Sông Đông êm đềm (cũng như trong Đất vỡ hoang) có hàng chục người khokhol. Vậy một câu hỏi đơn giản: Đó là cuốn sách về những thống khổ của tâm hồn Nga hay của người Ukraine?"... Đó là tôi còn chưa nói về việc Gogol mô tả ai trong Những linh hồn chết - người Nga hay không hoàn toàn Nga? Korobochka - bà ta là ai? Đưa chân dung người Kiev, Bulgakov đã mô tả ai trong Đội cận vệ trắng? Nhà văn, tướng quân, du kích quân Vershigor đã mô tả ai trong Những người lương tâm trong sáng và trong những truyện ngắn chiến tranh trên lãnh thổ Ukraine? Làm thế nào mà các người có thể đục bỏ tâm hồn ra khỏi chính mình?".

Nhà báo chiến trường Astrakhan nhìn vấn đề từ góc độ ngôn ngữ: "Dễ hiểu là họ muốn cắt đứt mọi người khỏi văn hóa Nga nói chung và các nguồn tin bằng tiếng Nga nói riêng. Nhưng vấn đề nghiêm trọng hơn thế. Những tác phẩm nước ngoài tới được người đọc Ukraine qua ngả tiếng Nga với hàng trăm năm truyền thống về dịch thuật và lưu trữ. Không có sẵn (những tác phẩm ấy) bằng tiếng Ukraine, không còn tiếng Nga, người dân Ukraine không chỉ (mất) Pushkin, mà một cách tự động, họ mất cả Shakespeare".

Astrakhan liên tưởng tới ngôn ngữ "Newspeak" trong 1984 của George Owell: "Chẳng lẽ các người thực sự không hiểu rằng nhiệm vụ của Newspeak là thu hẹp tầm nhìn của tư tưởng? Cuối cùng, chúng ta sẽ làm cho cái tôi suy nghĩ trở nên bất khả: sẽ không còn từ ngữ cho nó. Mỗi khái niệm cần thiết sẽ được thể hiện bằng một từ duy nhất, nghĩa của từ đó sẽ được xác định chặt chẽ, và các nghĩa phụ sẽ bị loại bỏ và lãng quên".

Nguồn: Mirtesen.ru

Cuộc tấn công mới nhất

Trả lời Hãng Interfax (Ukraine) vào hôm 23-5-2022, bà Oleksandra Koval, giám đốc Viện Sách Ukraine (Bộ Văn hóa Ukraine), nói Ukraine sẽ rút hơn 100 triệu cuốn sách được gọi là "tuyên truyền" khỏi các thư viện công ở Ukraine. Sách có thể được gửi đến các trung tâm tái chế giấy, theo Bộ trưởng Bộ Chính sách văn hóa và thông tin Oleksandr Tkachenko.

Những cuốn sách bị thu hồi trong vòng đầu là các tác phẩm mà bà Koval gọi là "có hại về mặt ý thức hệ", được xuất bản khi Ukraine còn là một phần của Liên Xô, cũng như văn học Nga có "nội dung chống Ukraine".

Đợt thu hồi thứ hai dự định bao gồm tất cả các cuốn sách đương đại, được xuất bản ở Nga kể từ khi Liên Xô sụp đổ, thuộc nhiều thể loại khác nhau, kể cả sách dành cho trẻ em, tiểu thuyết lãng mạn và truyện trinh thám.

Theo bà, chính các nhà thơ và nhà văn Nga như Alexander Pushkin và Fyodor Dostoevsky đã đặt nền móng cho "thế giới Nga" và chủ nghĩa cứu thế của Nga. "Đó thực sự là văn học rất có hại, nó có thể ảnh hưởng đến quan điểm của mọi người... Có lẽ chúng nên ở trong thư viện các đại học và các (tổ chức) nghiên cứu để các học giả tìm đọc gốc rễ của tà ác và chủ nghĩa toàn trị"- Koval nói.

Đây không phải là lần đầu tiên sách tiếng Nga bị Chính phủ Ukraine cấm. Năm 2015, 38 cuốn sách xuất bản ở Nga đã bị cấm. Năm 2018, ấn bản tiếng Nga Stalingrad của nhà sử học người Anh Antony Beevor đã bị cấm, mặc dù lệnh cấm sau đó đã được dỡ bỏ do áp lực từ Đại sứ quán Anh.

Lý do của lệnh cấm? Một đoạn sách mô tả vụ sát hại 90 trẻ em Do Thái bởi Tổ chức các nhà dân tộc Ukraine, trong đó kẻ hợp tác với Đức quốc xã Stepan Bandera là nhân vật hàng đầu. Đây chính là Bandera, người vào năm 2021 được Viện Ký ức quốc gia Ukraine vinh danh!■