Nhiều người dân TP.HCM khi được hỏi vẫn không quên hình ảnh những bó dây điện, cáp viễn thông nặng trĩu sà xuống những đường phố những năm trước đây. Các bó dây rối nùi, chằng chịt khiến người dân lo sợ sẽ đổ ập xuống khi qua lại. Nhưng hiện tại đã khác, những "mạng nhện" khổng lồ này đã vắng bóng dần, nhưng ít ai biết để đưa mạng lưới này từ trên trời xuống đất, thành phố phải trải qua một thập kỷ với nhiều nỗ lực từ các bên liên quan.

Những con đường vắng bóng dây điện, cáp viễn thông giúp không gian trở nên thông thoáng, mỹ quan đô thị được cải thiện. Việc buôn bán của người dân cũng thuận lợi hơn khi bảng hiệu thoát khỏi cảnh bị che khuất. Chị Linh có nhà trên đường Võ Thị Sáu chia sẻ khoảng năm 2016 tuyến đường này vẫn còn nhùng nhằng dây điện và cáp viễn thông, trước nhà chị một bó cáp viễn thông lớn đi qua với không biết bao nhiêu đường dây nhỏ che khuất gần hết phần mặt tiền nhà.

"Qua nhiều năm dây cáp nhiều hơn, tui thấy họ dùng vòng sắt bó lại cho gọn. Tui sống buôn bán ở đây cũng lo sợ lỡ chập cháy gì lại lan vào nhà thì không biết sao. Rồi khoảng năm 2017, mấy đường dây này được gỡ ra hết, tui cũng thắc mắc họ mang đi đâu thì được biết đã cho ngầm hóa xuống đất.

Trước đây tui phải làm thêm một bảng hiệu nhỏ để trước nhà, mà để vậy thì vi phạm lấn chiếm. Ngầm hóa xong tui thấy mặt tiền nhà thoáng hẳn, người dân chạy ngang qua nhìn thấy bảng hiệu từ xa cũng dễ. Lượng khách vãng lai cũng tăng hơn so với trước kia", chị Linh nói.

Còn bà Nguyễn Vân Ánh (quận 6) cho biết hệ thống dây điện và cáp viễn thông tại đây được ngầm hóa khoảng năm 2018. Trước đó dây nhợ chằng chịt như tổ nhện nằm kế bên mái che trước nhà bà. 

"Tui vừa sợ cháy vừa thấy nó nặng quá lỡ gãy trụ điện đè lên nhà chắc sập nhà. Ngầm hóa xong thấy không gian đỡ ngột ngạt mà mình cũng an tâm hơn khi sinh hoạt bên dưới", bà Ánh nói thêm.

Theo tìm hiểu, chủ trương ngầm hóa lưới điện của thành phố bắt đầu từ các năm 2003-2005, Tổng công ty Điện lực TP.HCM đã thực hiện thí điểm ngầm hóa lưới điện trên các tuyến đường Lê Lợi, Lê Duẩn, Nguyễn Huệ. Tuy nhiên, việc ngầm hóa này chưa triệt để, do chỉ mới ngầm hóa lưới điện, chưa kết hợp được việc ngầm hóa dây thông tin và chiếu sáng, nên tình trạng "mạng nhện" chưa được cải thiện triệt để.

Đến khoảng năm 2009-2010, Tổng công ty Điện lực TP.HCM tiếp tục triển khai thực hiện 5 công trình ngầm hóa thí điểm lưới điện kết hợp ngầm hóa cáp viễn thông tại một số khu vực trung tâm, bao gồm các khu vực xung quanh hội trường Thành ủy, xung quanh chợ Bến Thành và trên các tuyến đường Trần Hưng Đạo, Lê Thánh Tôn và Trương Định. 

Các công trình ngầm hóa nêu trên sử dụng giải pháp ngầm hóa hạ tầng kỹ thuật theo hướng hiện đại, quản lý tập trung hệ thống công trình hạ tầng ngầm kỹ thuật đô thị gồm điện và viễn thông thông tin, phối hợp đồng bộ với công tác chỉnh trang, cải tạo vỉa hè góp phần đảm bảo an toàn lưới điện, sử dụng hiệu quả vỉa hè, cải thiện môi trường sống cho người dân trong khu vực.

Đến năm 2015, việc ngầm hóa bắt đầu mở rộng ra quy mô lớn hơn. Ngành điện phối hợp với ngành viễn thông tập trung ngầm hóa lưới điện trung, hạ thế trên các tuyến đường trung tâm các quận huyện, đồng thời triển khai việc ngầm hóa tại các hẻm đã được xây dựng ổn định theo quy hoạch trên địa bàn quận 1, quận 3. Và đến hết năm 2020 đã cơ bản hoàn tất ngầm hóa lưới điện trung, hạ thế cho khu vực trung tâm thành phố. Đối với các quận, huyện còn lại thực hiện ngầm hóa tại các khu trung tâm hành chính, thương mại.

Giai đoạn đầu ngầm hóa xảy ra tình trạng mạnh ai nấy làm dẫn tới tình trạng ngầm hóa không đồng bộ. Có thời gian trong khi ngành điện thi công hào kỹ thuật để đưa "mạng nhện" xuống đất thì ngành viễn thông cũng thực hiện ngầm hóa dây thông tin. Mỗi đơn vị phần mình mình làm khiến đường sá bị đào liên tục, công trình thi công mọc lên ngổn ngang gây bức xúc người dân.

Trước thực trạng này, năm 2014, UBND TP.HCM đã giao cho Sở Thông tin Truyền thông phối hợp với Sở Công Thương, Tổng công ty Điện lực TP.HCM và các đơn vị có liên quan đề xuất thành lập Ban chỉ đạo thực hiện việc ngầm hóa lưới điện kết hợp với dây thông tin trên địa bàn thành phố, xây dựng quy chế phối hợp giữa các đơn vị để việc ngầm hóa đồng bộ, tránh lặp lại các khúc mắc trước đó.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Lê Quốc Cường - phó giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông, đánh giá việc ngầm hóa chung đã góp phần làm thay đổi căn bản diện mạo đô thị thành phố. Từng bước ngầm hóa lưới điện, cáp viễn thông, cáp chiếu sáng công cộng đồng bộ với các chương trình chỉnh trang đô thị và quy hoạch xây dựng các khu dân cư hiện đại giúp nâng cao mỹ quan đô thị. Hơn hết sẽ hạn chế việc cháy, nổ nhằm phát triển đô thị bền vững, xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ.

Tuy nhiên để việc ngầm hóa hiệu quả hơn, ông Cường nhận định việc phối hợp phải chặt chẽ và có sự hỗ trợ tích cực từ sở ngành liên quan, UBND các quận huyện. Trong quá trình thực hiện các đơn vị thi công cũng gặp khó khăn trong công tác thi công đào đường tại những tuyến đường kinh doanh sầm uất, hoặc khi đào hầm, khi đặt thiết bị trên vỉa hè trước nhà người dân. Để giúp người dân hiểu được những ý nghĩa của công việc ngầm hóa đối với mỹ quan đô thị, công tác tuyên truyền phải được đẩy mạnh hơn nữa.

"Từ khi Thành phố thành lập ban chỉ đạo, đã giải quyết được các tồn tại do các đơn vị mạnh ai nấy làm. Đến nay việc cần thiết nhất là xây dựng quy trình, quy chế phối hợp chặt chẽ giữa các nhà đầu tư, các đơn vị quản lý xây dựng các dự án công trình giao thông trọng điểm như dự án đường sắt đô thị, các dự án xây dựng cải tạo các tuyến đường trung tâm, hệ thống cấp thoát nước... với các doanh nghiệp viễn thông trong việc đầu tư đồng bộ thi công hạ tầng ngầm viễn thông với các công trình giao thông", ông Cường nói.

10 năm qua thành phố đã quyết liệt chỉ đạo trong công tác ngầm hóa, đến nay việc ngầm hóa tại nội thành đã cơ bản hoàn thành. Theo số liệu vào cuối năm 2020, Tổng công ty Điện lực TP.HCM đã phối hợp các Chủ đầu tư cáp viễn thông (Viettel, VNPT, FPT, SCTV, Tradincorp) thực hiện hoàn thành 240 dự án ngầm hóa tại 195 tuyến đường. Trong đó, giai đoạn 2011-2015, hoàn thành 97 dự án ngầm hóa tại 74 đoạn tuyến đường với khối lượng 350 km lưới điện trung thế, 576 km lưới điện hạ thế. Giai đoạn 2016-2020, hoàn thành 143 dự án ngầm hóa tại 121 đoạn tuyến đường với tổng khối lượng 675 km lưới điện trung thế, 1.160 km lưới điện hạ thế.

Hiện nay đã cơ bản hoàn tất ngầm hóa lưới điện và cáp viễn thông khu vực quận 1 và quận 3. Đối với khu vực các quận 4, 5, 6, 10, 11, Phú Nhuận, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú, và Gò Vấp đã đạt tỉ lệ 60%.

Theo kế hoạch trong giai đoạn 2021-2025, thành phố sẽ hoàn tất ngầm hóa các tuyến đường liên quận, các tuyến đường đã được UBND TP.HCM thông qua. Trong giai đoạn này mục tiêu sẽ ngầm hóa 500 km lưới điện trung thế, 800 km lưới điện hạ thế.

Để có thể triển khai tốt hơn nữa công tác ngầm hóa trong thời gian tới, ông Nguyễn Văn Thanh, Tổng giám đốc Tổng công ty Điện lực TP.HCM nhận định thành phố cần nhanh chóng xây dựng quy hoạch hạ tầng ngầm đô thị, làm cơ sở cho các đơn vị quản lý hạ tầng, trong đó có ngành điện, làm căn cứ triển khai thực hiện. Đồng thời tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền về hiệu quả, lợi ích các dự án ngầm hóa để tạo sự đồng thuận của dư luận, sự ủng hộ của người dân, doanh nghiệp trong các khu vực thi công.